Το ζήτημα της κοινωνικής ασφάλισης έρχεται και επανέρχεται τα τελευταία χρόνια στην επικαιρότητα προκαλώντας κοινωνικές αντιδράσεις. Το ότι βέβαια υπάρχει ζήτημα κοινωνικής ασφάλισης, υπάρχει δηλαδή πρόβλημα και άρα απαιτείται λύση, είναι κοινή παραδοχή. Οι διαφωνίες και οι αντιδράσεις αφορούν τις επιχειρούμενες λύσεις και τα θιγόμενα ασφαλιστικά δικαιώματα. Ας προσπαθήσουμε όμως να προσεγγίσουμε το θέμα στις πραγματικές του διαστάσεις.
Σύμφωνα με το άρθρο 22 του Συντάγματος - και σωστά κατά τη γνώμη μου – το κράτος μεριμνά για την κοινωνική ασφάλιση των εργαζομένων, η οποία στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες χώρες (π.χ. Η.Π.Α.), είναι υποχρεωτική, οι δε πόροι , τα χρήματα δηλαδή που απαιτούνται για τις σχετικές δαπάνες, προέρχονται από την τριμερή χρηματοδότηση. Τριμερή χρηματοδότηση σημαίνει πως ένα μέρος των χρημάτων πληρώνει το κράτος, ένα άλλο μέρος οι εργοδότες και ένα άλλο οι εργαζόμενοι. Αυτή είναι η νομοθεσία που διέπει το ασφαλιστικό σύστημα στην Ελλάδα όσον αφορά στην εισροή των πόρων.
Προχωρώντας τώρα στην ουσία, παρατηρούμε τα εξής: πλήθος νομοθετημάτων την τελευταία δεκαετία –για να μη πάμε πιο πίσω- αφορούν χαριστικές ρυθμίσεις προς τους εργοδότες. Εδώ έρχεται να προστεθεί, ως εργοδότης, το κράτος, που σε πολλές των περιπτώσεων αδιαφορεί για τις ασφαλιστικές εισφορές στα ταμεία σε σχέση με τους εργαζόμενους που το ίδιο απασχολεί. Έχουμε δηλαδή την εξασθένιση ενός βασικού πυλώνα χρηματοδότησης που προέρχεται από τις εισφορές των εργοδοτών συμπεριλαμβανομένου και του κράτους-εργοδότη.
Ο δεύτερος πυλώνας χρηματοδότησης που ασθενεί, αφορά το κράτος ως εγγυητή του ασφαλιστικού συστήματος και την υποχρέωση του να συνεισφέρει στα ασφαλιστικά ταμεία. Αυτή την υποχρέωση φαίνεται να την εκπληρώνει πλημμελώς το κράτος από τη θέσπισή της.
Ο τρίτος πυλώνας χρηματοδότησης αφορά τους εργαζόμενους στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα καθώς και τους αυτοαπασχολούμενους. Αυτή η πηγή χρηματοδότησης δεν αντιμετωπίζει ιδιαίτερα προβλήματα μιας και οι εισφορές των εργαζομένων παρακρατούνται αυτόματα, οι δε αυτοαπασχολούμενοι καταβάλουν τις εισφορές τους έστω και με καθυστερήσεις.
Το συμπέρασμα που αβίαστα συνάγεται από τα παραπάνω είναι πως το πρόβλημα για την κοινωνική ασφάλιση στη χώρα μας είναι ζήτημα εισροής και διαχείρισης πόρων πρωτίστως. Το πρόβλημα όμως δεν αφορά τους εργαζόμενους, και δικαιούχους κατ’ επέκταση των ασφαλιστικών δικαιωμάτων, που στις υποχρεώσεις στους είναι καθ όλα εντάξει. Παρόλο όμως που οι εργαζόμενοι δεν έχουν την παραμικρή ευθύνη για το πρόβλημα της κοινωνικής ασφάλισης, αυτοί καλούνται να πληρώσουν «το μάρμαρο» κάθε φορά που επιχειρείται επίλυση του ασφαλιστικού ζητήματος. Πάντα, δηλαδή, όταν ανοίγει ο διάλογος για τα ασφαλιστικό, το πρώτο θέμα, το βασικό θέμα, το μοναδικό θέμα αφορά στα ασφαλιστικά δικαιώματα, είτε πρόκειται για ώριμα είτε για δημιουργούμενα. Εδώ δηλαδή βρισκόμαστε σε μια παθολογική προσέγγιση του ζητήματος. Πέρα από την κοινωνική αδικία που δημιουργείται από τέτοιου είδους αλλαγές, η λύση που επιχειρείται να δοθεί είναι και αυτή καταδικασμένη σε αποτυχία.
Θα μου πείτε βέβαια πως το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας μας δεν είναι το ιδανικό σε σχέση με άλλες χώρες και άλλα ασφαλιστικά συστήματα. Αυτό είναι μια άλλη κουβέντα και αφορά τη ριζική αλλαγή του συστήματος. Έχω τη γνώμη πως προς το παρόν η χώρα μας οφείλει να βελτιώσει το υπάρχον σύστημα, να το εξυγιάνει και σε κάθε περίπτωση να διασφαλίσει το δημόσιο χαρακτήρα του. Σίγουρα και το υπάρχον σύστημα εκτός από το πρόβλημα της εισροής πόρων έχει και άλλα προβλήματα όπως για παράδειγμα την πολυδιάσπαση, τον κατακερματισμό των ταμείων και των μονάδων υγείας που κάθε Ταμείο δημιούργησε με αποτέλεσμα την ελλειμματική παροχή υπηρεσιών υγείας. Όλα αυτά όμως είναι ζητήματα που ακολουθούν. Πρώτα δηλαδή εξυγιαίνεται το σύστημα και μετά ακολουθούν ενοποιήσεις ταμείων κλπ, χωρίς να θίγονται κεκτημένα δικαιώματα, χωρίς υποβάθμιση του δημόσιου χαρακτήρα σε όφελος της ιδιωτικής ασφάλισης.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΚΡΑΚΗΣ
g.makrakis@ergasiakos.gr
Σχόλια