ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΟ ΦΡΑΓΜΑ ΣΤΟΝ ΑΠΟΣΕΛΕΜΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΚΡΗΤΗΣ – 12/1/05
1. ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ
Τετρακόσιοι και πλέον πολίτες, παρουσία πλήθους εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης και επιστημονικών φορέων, παρακολούθησαν τις εργασίες της ημερίδας που διοργάνωσε η Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου με θέμα τη σκοπιμότητα και τις επιπτώσεις από την ενδεχόμενη κατασκευή του φράγματος στον Αποσελέμη στην Ανατολική Κρήτη.
Εισηγητές ήταν κυρίως καθηγητές και ερευνητές Α.Ε.Ι. (Παν/μιο Αθηνών, Παν/μιο Πατρών, Ε.Μ.Π., Παν/μιο Θεσσαλίας, Παν/μιο Κρήτης, Πολυτεχνείο Κρήτης), ενώ πολλές παρεμβάσεις έγιναν από επιστημονικούς φορείς και εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης της Ανατολικής Κρήτης.
Στην ημερίδα αναφέρθηκαν περιληπτικά τα ακόλουθα:
1) Οι μελέτες των έργων κρίνονται, σε γενικές γραμμές, ως αναξιόπιστες, γιατί περιέχουν σημαντικά λάθη και παραλήψεις, τόσο ως προς την απολήψιμη ποσότητα υδάτων που υπερεκτιμήθηκε, όσο και ως προς τα γεωλογικά χαρακτηριστικά της περιοχής και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Με βάση την αναμενόμενη ρεαλιστική απόληψη και τη χρηματοοικονομική ανάλυση, το έργο κρίνεται ως ιδιαίτερα αντιοικονομικό. (Εισήγηση Γ. Τσακίρη.)
2) Η υλοποίηση των έργων, όπως έχουν σχεδιαστεί, θα προκαλέσει μη αναστρέψιμες, ενδεχομένως, βλάβες στους υδροφορείς και θα θέσει σε κίνδυνο την υδροδότηση οικισμών στην ευρύτερη περιοχή. (Εισηγήσεις Α. Αλεξόπουλου και Γ. Καλλέργη.) Αυτό επιβεβαιώνεται από την πρόσφατη μελέτη ιχνηθέτησης του Ι.Γ.Μ.Ε. (Ρέθυμνο, Μάϊος 2003 – δημοσιοποιήθηκε μόλις το Νοέμβριο 2004). Μεταξύ των πηγών / γεωτρήσεων που αναμένεται να επηρεαστούν είναι και αυτές που ήδη υδροδοτούν το Ηράκλειο, τον Άγιο Νικόλαο και τη Νεάπολη.
3) Από τις υδρογεωλογικές μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί έχει προκύψει ότι το ισοζύγιο των περισσότερων υδροφoρέων είναι ελλειμματικό λόγω υπεράντλησης, με συνέπεια την υφαλμύρωσή τους (Γούβες, Μάλια, Χερσόνησος κ.ά) ή την εξάντληση των αποθεμάτων τους (Αρκαλοχώρι κ.ά.) (Εισήγηση Γ. Καλλέργη.)
4) Το φράγμα θα θέσει σε κίνδυνο τις ζωές των κατοίκων του οικισμού Ποταμιές, που βρίσκεται ένα χιλιόμετρο κατάντι του αναχώματος του φράγματος. Η μελέτη για τις επιπτώσεις από ενδεχόμενη θραύση του φράγματος συμπεραίνει ότι υπάρχει κίνδυνος κατάκλυσης των Ποταμιών από κύματα ταχύτητας δεκάδων μέτρων ανά δευτερόλεπτο. (Εισήγηση Γ. Τσακίρη.) Περαιτέρω, το φράγμα είναι υπερδιαστασιολογημένο και δεν αναμένεται η στάθμη του νερού να φτάσει σε ικανό ύψος (ο κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποκλείει κατασκευή μικρότερου φράγματος, με βάση την υπάρχουσα έγκριση συγχρηματοδότησης - βλέπε παρακάτω). Όμως αν το χωμάτινο ανάχωμα παραμείνει ως επί το πλείστον ξηρό, λόγω χαμηλής στάθμης νερού, τότε θα είναι αυξημένος ο κίνδυνος κατάρρευσης / θραύσης. Επιπλέον, λόγω γεωλογικής ιδιαιτερότητας, είναι ενδεχόμενο ότι θα υπάρξει διαφυγή υδάτων από συγκεκριμένη περιοχή της λεκάνης κατάκλυσης του φράγματος.
5) Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την κατασκευή του φράγματος θα είναι πολύ σοβαρές. Βλάπτονται καίρια περιοχές του δικτύου NATURA 2000 της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), κατά παράβαση των Οδηγιών 79/409 και 92/43 της ΕΕ. Ιδιαίτερα αρνητικά θα επηρεαστεί η ορνιθοπανίδα. (Εισήγηση Μ. Δρετάκη).
6) Το φράγμα θα καταδικάσει το Οροπέδιο Λασιθίου στην υπανάπτυξη, αφού θα του στερήσει τους επιφανειακούς υδατικούς πόρους.
7) Δεν θα λυθεί το πρόβλημα ύδρευσης του Ηρακλείου, οπότε προκύπτει και μείζον θέμα διασπάθισης πόρων. Εκτιμάται ότι το έργο θα κοστίσει τουλάχιστον 200 εκατομμύρια ευρώ.
8) Σπατάλη νερού από τη Δ.Ε.Υ.Α.Η. (Δημοτική Εταιρεία Ύδρευσης-Αποχέτευσης Ηρακλείου), που αγοράζει περίπου δεκαπέντε εκατομμύρια μ3 (κυβικά μέτρα) νερού το χρόνο και πωλεί οκτώ εκατομμύρια μ3. Δηλαδή υπάρχει απώλεια στο δίκτυο, μέχρι τους μετρητές των καταναλωτών, μεγαλύτερη του 40%. Αυτό το ποσοστό απωλειών είναι απαράδεκτα υψηλό. Επίσης, στο Ηράκλειο δεν γίνεται ανακύκλωση νερού, σε αντίθεση με τους όμορους Δήμους Χερσονήσου και Αρχανών, όπου ανακυκλώνεται το νερό για γεωργική χρήση. Διεθνώς, η ανακύκλωση ύδατος είναι πολυ διαδεδομένη πρακτική. Για παράδειγμα, στο Σαν Ντιέγκο, πόλη στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ, γίνεται ολική ανακύκλωση του νερού, το οποίο επιστρέφει έτσι στον οικιακό καταναλωτή.
9) Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για την ύδρευση του Ηρακλείου, πολύ χαμηλότερου κόστους και πολύ μικρότερης, αν όχι μηδαμινής, περιβαλλοντικής επιβάρυνσης. Με ανάθεση της Δ.Ε.Υ.Α.Η., έχει εκπονηθεί μελετη ύδρευσης από σύστημα υδρομαστευτικών στοών στην οροσειρά της Ίδης. (Εισήγηση Δ. Μονόπωλη, και σχετική μελέτη του ιδίου.) Επίσης έχει προταθεί η αφαλάτωση, με αντίστροφη όσμωση, του νερού του ποταμού Αλμυρού – 8 χλμ. από το Ηράκλειο.
10) Η κατασκευή του φράγματος αντιβαίνει καταφανώς προς την Οδηγία 2000/60 της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για τη διαχείριση υδατικών πόρων. Συγκεκριμένα, είναι αντίθετη προς το Άρθρο 1 παρ. α,β, Άρθρο 4, παρ. 1.β, παρ. 5.α,β,γ,δ και παρ. 7.α,β,γ,δ, Άρθρο 6, Άρθρο 7 και Παράρτημα V, παρ. 2.1.2 και 2.3.2. Σημειωτέον ότι στη σύμβαση συγχρηματοδότησης του έργου από την ΕΕ CCI: 2000-GR-16-C-PE-006, 27/12/02, αναφέρεται ρητά ότι το έργο πρέπει να είναι σύμφωνο με την προαναφερόμενη Οδηγία. Τέλος, το έργο αντιβαίνει καταφανώς το Νόμο 3199/2003, Άρθρο 10, ο οποίος εναρμονίζει την Ελληνική Νομοθεσία με την Οδηγία. (Ποινικές κυρώσεις προβλέπονται από το Άρθρο 14 του Νόμου.)
11) Συμπερασματικά, το σχεδιαζόμενο φράγμα στον Αποσελέμη είναι ένα έργο άστοχο, σε αντίθεση με την αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης, καταστρεπτικό από υδρογεωλογικής και περιβαλλοντικής πλευράς, το οποίο όχι μόνο δε θα λύσει το πρόβλημα ύδρευσης των Δήμων Ηρακλείου, Αγίου Νικολάου και των άλλων Δήμων της περιοχής, αλλά θα σωρεύσει επιπλέον προβλήματα, με διασπάθιση πόρων εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. προχώρησε στη δημοπράτησή του στις 23/12/2004. Είναι καιρός να τεθεί οριστικά φραγμός στο έργο!
1. ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ
Τετρακόσιοι και πλέον πολίτες, παρουσία πλήθους εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης και επιστημονικών φορέων, παρακολούθησαν τις εργασίες της ημερίδας που διοργάνωσε η Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου με θέμα τη σκοπιμότητα και τις επιπτώσεις από την ενδεχόμενη κατασκευή του φράγματος στον Αποσελέμη στην Ανατολική Κρήτη.
Εισηγητές ήταν κυρίως καθηγητές και ερευνητές Α.Ε.Ι. (Παν/μιο Αθηνών, Παν/μιο Πατρών, Ε.Μ.Π., Παν/μιο Θεσσαλίας, Παν/μιο Κρήτης, Πολυτεχνείο Κρήτης), ενώ πολλές παρεμβάσεις έγιναν από επιστημονικούς φορείς και εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης της Ανατολικής Κρήτης.
Στην ημερίδα αναφέρθηκαν περιληπτικά τα ακόλουθα:
1) Οι μελέτες των έργων κρίνονται, σε γενικές γραμμές, ως αναξιόπιστες, γιατί περιέχουν σημαντικά λάθη και παραλήψεις, τόσο ως προς την απολήψιμη ποσότητα υδάτων που υπερεκτιμήθηκε, όσο και ως προς τα γεωλογικά χαρακτηριστικά της περιοχής και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Με βάση την αναμενόμενη ρεαλιστική απόληψη και τη χρηματοοικονομική ανάλυση, το έργο κρίνεται ως ιδιαίτερα αντιοικονομικό. (Εισήγηση Γ. Τσακίρη.)
2) Η υλοποίηση των έργων, όπως έχουν σχεδιαστεί, θα προκαλέσει μη αναστρέψιμες, ενδεχομένως, βλάβες στους υδροφορείς και θα θέσει σε κίνδυνο την υδροδότηση οικισμών στην ευρύτερη περιοχή. (Εισηγήσεις Α. Αλεξόπουλου και Γ. Καλλέργη.) Αυτό επιβεβαιώνεται από την πρόσφατη μελέτη ιχνηθέτησης του Ι.Γ.Μ.Ε. (Ρέθυμνο, Μάϊος 2003 – δημοσιοποιήθηκε μόλις το Νοέμβριο 2004). Μεταξύ των πηγών / γεωτρήσεων που αναμένεται να επηρεαστούν είναι και αυτές που ήδη υδροδοτούν το Ηράκλειο, τον Άγιο Νικόλαο και τη Νεάπολη.
3) Από τις υδρογεωλογικές μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί έχει προκύψει ότι το ισοζύγιο των περισσότερων υδροφoρέων είναι ελλειμματικό λόγω υπεράντλησης, με συνέπεια την υφαλμύρωσή τους (Γούβες, Μάλια, Χερσόνησος κ.ά) ή την εξάντληση των αποθεμάτων τους (Αρκαλοχώρι κ.ά.) (Εισήγηση Γ. Καλλέργη.)
4) Το φράγμα θα θέσει σε κίνδυνο τις ζωές των κατοίκων του οικισμού Ποταμιές, που βρίσκεται ένα χιλιόμετρο κατάντι του αναχώματος του φράγματος. Η μελέτη για τις επιπτώσεις από ενδεχόμενη θραύση του φράγματος συμπεραίνει ότι υπάρχει κίνδυνος κατάκλυσης των Ποταμιών από κύματα ταχύτητας δεκάδων μέτρων ανά δευτερόλεπτο. (Εισήγηση Γ. Τσακίρη.) Περαιτέρω, το φράγμα είναι υπερδιαστασιολογημένο και δεν αναμένεται η στάθμη του νερού να φτάσει σε ικανό ύψος (ο κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποκλείει κατασκευή μικρότερου φράγματος, με βάση την υπάρχουσα έγκριση συγχρηματοδότησης - βλέπε παρακάτω). Όμως αν το χωμάτινο ανάχωμα παραμείνει ως επί το πλείστον ξηρό, λόγω χαμηλής στάθμης νερού, τότε θα είναι αυξημένος ο κίνδυνος κατάρρευσης / θραύσης. Επιπλέον, λόγω γεωλογικής ιδιαιτερότητας, είναι ενδεχόμενο ότι θα υπάρξει διαφυγή υδάτων από συγκεκριμένη περιοχή της λεκάνης κατάκλυσης του φράγματος.
5) Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την κατασκευή του φράγματος θα είναι πολύ σοβαρές. Βλάπτονται καίρια περιοχές του δικτύου NATURA 2000 της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), κατά παράβαση των Οδηγιών 79/409 και 92/43 της ΕΕ. Ιδιαίτερα αρνητικά θα επηρεαστεί η ορνιθοπανίδα. (Εισήγηση Μ. Δρετάκη).
6) Το φράγμα θα καταδικάσει το Οροπέδιο Λασιθίου στην υπανάπτυξη, αφού θα του στερήσει τους επιφανειακούς υδατικούς πόρους.
7) Δεν θα λυθεί το πρόβλημα ύδρευσης του Ηρακλείου, οπότε προκύπτει και μείζον θέμα διασπάθισης πόρων. Εκτιμάται ότι το έργο θα κοστίσει τουλάχιστον 200 εκατομμύρια ευρώ.
8) Σπατάλη νερού από τη Δ.Ε.Υ.Α.Η. (Δημοτική Εταιρεία Ύδρευσης-Αποχέτευσης Ηρακλείου), που αγοράζει περίπου δεκαπέντε εκατομμύρια μ3 (κυβικά μέτρα) νερού το χρόνο και πωλεί οκτώ εκατομμύρια μ3. Δηλαδή υπάρχει απώλεια στο δίκτυο, μέχρι τους μετρητές των καταναλωτών, μεγαλύτερη του 40%. Αυτό το ποσοστό απωλειών είναι απαράδεκτα υψηλό. Επίσης, στο Ηράκλειο δεν γίνεται ανακύκλωση νερού, σε αντίθεση με τους όμορους Δήμους Χερσονήσου και Αρχανών, όπου ανακυκλώνεται το νερό για γεωργική χρήση. Διεθνώς, η ανακύκλωση ύδατος είναι πολυ διαδεδομένη πρακτική. Για παράδειγμα, στο Σαν Ντιέγκο, πόλη στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ, γίνεται ολική ανακύκλωση του νερού, το οποίο επιστρέφει έτσι στον οικιακό καταναλωτή.
9) Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για την ύδρευση του Ηρακλείου, πολύ χαμηλότερου κόστους και πολύ μικρότερης, αν όχι μηδαμινής, περιβαλλοντικής επιβάρυνσης. Με ανάθεση της Δ.Ε.Υ.Α.Η., έχει εκπονηθεί μελετη ύδρευσης από σύστημα υδρομαστευτικών στοών στην οροσειρά της Ίδης. (Εισήγηση Δ. Μονόπωλη, και σχετική μελέτη του ιδίου.) Επίσης έχει προταθεί η αφαλάτωση, με αντίστροφη όσμωση, του νερού του ποταμού Αλμυρού – 8 χλμ. από το Ηράκλειο.
10) Η κατασκευή του φράγματος αντιβαίνει καταφανώς προς την Οδηγία 2000/60 της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για τη διαχείριση υδατικών πόρων. Συγκεκριμένα, είναι αντίθετη προς το Άρθρο 1 παρ. α,β, Άρθρο 4, παρ. 1.β, παρ. 5.α,β,γ,δ και παρ. 7.α,β,γ,δ, Άρθρο 6, Άρθρο 7 και Παράρτημα V, παρ. 2.1.2 και 2.3.2. Σημειωτέον ότι στη σύμβαση συγχρηματοδότησης του έργου από την ΕΕ CCI: 2000-GR-16-C-PE-006, 27/12/02, αναφέρεται ρητά ότι το έργο πρέπει να είναι σύμφωνο με την προαναφερόμενη Οδηγία. Τέλος, το έργο αντιβαίνει καταφανώς το Νόμο 3199/2003, Άρθρο 10, ο οποίος εναρμονίζει την Ελληνική Νομοθεσία με την Οδηγία. (Ποινικές κυρώσεις προβλέπονται από το Άρθρο 14 του Νόμου.)
11) Συμπερασματικά, το σχεδιαζόμενο φράγμα στον Αποσελέμη είναι ένα έργο άστοχο, σε αντίθεση με την αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης, καταστρεπτικό από υδρογεωλογικής και περιβαλλοντικής πλευράς, το οποίο όχι μόνο δε θα λύσει το πρόβλημα ύδρευσης των Δήμων Ηρακλείου, Αγίου Νικολάου και των άλλων Δήμων της περιοχής, αλλά θα σωρεύσει επιπλέον προβλήματα, με διασπάθιση πόρων εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. προχώρησε στη δημοπράτησή του στις 23/12/2004. Είναι καιρός να τεθεί οριστικά φραγμός στο έργο!
Για περισσότερα στην www.ecocrete.gr
Σχόλια