Το ζήτημα των κοινωνικών συγκρούσεων, είναι ένα ζήτημα διαχρονικό. Τώρα βέβαια, είναι ένα ζήτημα επίκαιρο.
Καταρχήν, πρέπει να πούμε πως οι κοινωνικές συγκρούσεις, οι κοινωνικές εντάσεις, οι εξεγέρσεις και οι διαδηλώσεις εντοπίζονται σε όλες τις εποχές. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της σύγχρονης ιστορίας μας αποτελεί η εξέγερση των φοιτητών του Πολυτεχνείου κατά της χούντας των συνταγματαρχών.
Σίγουρα το στοιχείο εκείνο που χαρακτηρίζει τις κοινωνικές συγκρούσεις, είναι το στοιχείο της μαζικότητας. Το στοιχείο αυτό της μαζικότητας μπορεί να αφορά είτε μια κοινωνία συνολικά είτε μια κοινωνική ομάδα. Αν δεν υπάρχει το στοιχείο αυτό της μαζικότητας τότε δεν μιλάμε για κοινωνικές συγκρούσεις αλλά για μεμονωμένες μορφές έκφρασης, που δύσκολα μπορούν να «πετύχουν» το σκοπό τους, δύσκολα αφήνουν το στίγμα τους στην ιστορία, εκτός αν αυτές οι μεμονωμένες μορφές έκφρασης αποτελέσουν τη «σπίθα», το έναυσμα για τη συνέχεια. Όταν μιλάμε για μαζικότητα πρέπει, ασφαλώς, να ξεκαθαρίσουμε πως δεν εννοούμε την απόλυτη πλειοψηφία σε επίπεδο αριθμών, αλλά τη μεγάλη συμμετοχή, την ενεργή συμμετοχή.
Πότε εμφανίζονται όμως οι κοινωνικές συγκρούσεις; ποια στοιχεία αποτελούν τη γενεσιουργό αιτία τους; Εμφανίζονται σίγουρα όταν η κρατούσα τάξη χάνει τη νομιμοποίηση της σε μια κοινωνική ομάδα ή στην κοινωνία γενικότερα. Εμφανίζονται ακόμα όταν η άρχουσα τάξη οδηγεί σε αγανάκτηση μεγάλη μερίδα των κοινωνικών ομάδων και για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα στοιχεία δηλαδή της αδικίας και της διάρκειας είναι εκείνα που πρέπει να συνυπάρχουν για να είναι πιθανή η εκδήλωση των κοινωνικών συγκρούσεων. Όταν υπάρχουν αυτά τα στοιχεία και όταν η αγανάκτηση συσσωρεύεται, τότε πρέπει να υπάρξει και κάτι ακόμα, η αφορμή.
Μιλώντας για γνήσιες κοινωνικές συγκρούσεις σίγουρα μιλάμε για αυθόρμητες αντιδράσεις, που στη πορεία μπορεί να κατευθυνθούν προς τα εδώ ή προς τα εκεί από ηγέτες ή από επιτήδειους. Στην πρώτη περίπτωση οι εξεγερθέντες πετυχαίνουν το σκοπό τους, στη δεύτερη οδηγούνται σε νέα αδιέξοδα. Οι κοινωνικές συγκρούσεις, για να χαρακτηριστούν ως τέτοιες, θα πρέπει να κλιμακώνονται σταδιακά αντί να αποκλιμακώνονται.
Ας έρθουμε όμως στα γεγονότα που σημάδεψαν τη δολοφονία του άτυχου μαθητή. Καταρχήν θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως το δίλημμα που τίθεται από επιτήδειους, με ποιους είσαι, με τους αστυνομικούς ή με τους κουκουλοφόρους είναι ψευτοδίλημμα.
Είναι ψευτοδίλημμα γιατί το ζήτημα δεν είναι, η κόντρα αστυνομικών –κουκουλοφόρων , το ζήτημα είναι αν σ αυτήν την αναταραχή που παρατηρείται μπορεί κανείς να εντοπίσει στοιχεία κοινωνικής εξέγερσης. Τα υπόλοιπα, οι κουκουλοφόροι δηλαδή, το πλιάτσικο, οι ζημιές, είναι στοιχεία που, δυστυχώς, συνοδεύουν τέτοιες εξεγέρσεις γιατί, ως γνωστόν, «ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται».
Ζούμε λοιπόν μία κοινωνική εξέγερση ή πρόκειται για μία απλή αναταραχή; Κατά τη στιγμή που γράφουμε δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τα σχετικά με τη διάρκεια των αντιδράσεων. Όσον αφορά, ωστόσο, στο στοιχείο της μαζικότητας, αυτό φαίνεται από τα γεγονότα να ενυπάρχει. Διαφαίνεται, δηλαδή, μια γενικότερη, πέραν της μαθητικής, κοινωνική έκρηξη. Η αύξηση του αριθμού των φτωχών, η υπερχρέωση και το άγχος της καθημερινότητας από τη μια, ο εύκολος πλουτισμός βασισμένος σε αθέμιτα μέσα από την άλλη, το άνοιγμα της ψαλίδας δηλαδή, μεταξύ δύο κοινωνικών τάξεων, οι πλούσιοι πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι -ενδεικτικό των υπανάπτυκτων χωρών- δημιουργούν προϋποθέσεις κοινωνικής έκρηξης και διατάραξης της κοινωνικής ειρήνης.
Σε κάθε περίπτωση πιστεύω πως τα πράγματα θ αλλάξουν με οποιοδήποτε τρόπο. Θα αλλάξουν γιατί «πιάσαμε» ή θα «πιάσουμε» πολύ σύντομα «πάτο». Πιάσαμε πάτο στην Παιδεία , στην Υγεία , στην ευθύνη, στην ηθική , στην ποιότητα της δημοκρατίας.
Καταρχήν, πρέπει να πούμε πως οι κοινωνικές συγκρούσεις, οι κοινωνικές εντάσεις, οι εξεγέρσεις και οι διαδηλώσεις εντοπίζονται σε όλες τις εποχές. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της σύγχρονης ιστορίας μας αποτελεί η εξέγερση των φοιτητών του Πολυτεχνείου κατά της χούντας των συνταγματαρχών.
Σίγουρα το στοιχείο εκείνο που χαρακτηρίζει τις κοινωνικές συγκρούσεις, είναι το στοιχείο της μαζικότητας. Το στοιχείο αυτό της μαζικότητας μπορεί να αφορά είτε μια κοινωνία συνολικά είτε μια κοινωνική ομάδα. Αν δεν υπάρχει το στοιχείο αυτό της μαζικότητας τότε δεν μιλάμε για κοινωνικές συγκρούσεις αλλά για μεμονωμένες μορφές έκφρασης, που δύσκολα μπορούν να «πετύχουν» το σκοπό τους, δύσκολα αφήνουν το στίγμα τους στην ιστορία, εκτός αν αυτές οι μεμονωμένες μορφές έκφρασης αποτελέσουν τη «σπίθα», το έναυσμα για τη συνέχεια. Όταν μιλάμε για μαζικότητα πρέπει, ασφαλώς, να ξεκαθαρίσουμε πως δεν εννοούμε την απόλυτη πλειοψηφία σε επίπεδο αριθμών, αλλά τη μεγάλη συμμετοχή, την ενεργή συμμετοχή.
Πότε εμφανίζονται όμως οι κοινωνικές συγκρούσεις; ποια στοιχεία αποτελούν τη γενεσιουργό αιτία τους; Εμφανίζονται σίγουρα όταν η κρατούσα τάξη χάνει τη νομιμοποίηση της σε μια κοινωνική ομάδα ή στην κοινωνία γενικότερα. Εμφανίζονται ακόμα όταν η άρχουσα τάξη οδηγεί σε αγανάκτηση μεγάλη μερίδα των κοινωνικών ομάδων και για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα στοιχεία δηλαδή της αδικίας και της διάρκειας είναι εκείνα που πρέπει να συνυπάρχουν για να είναι πιθανή η εκδήλωση των κοινωνικών συγκρούσεων. Όταν υπάρχουν αυτά τα στοιχεία και όταν η αγανάκτηση συσσωρεύεται, τότε πρέπει να υπάρξει και κάτι ακόμα, η αφορμή.
Μιλώντας για γνήσιες κοινωνικές συγκρούσεις σίγουρα μιλάμε για αυθόρμητες αντιδράσεις, που στη πορεία μπορεί να κατευθυνθούν προς τα εδώ ή προς τα εκεί από ηγέτες ή από επιτήδειους. Στην πρώτη περίπτωση οι εξεγερθέντες πετυχαίνουν το σκοπό τους, στη δεύτερη οδηγούνται σε νέα αδιέξοδα. Οι κοινωνικές συγκρούσεις, για να χαρακτηριστούν ως τέτοιες, θα πρέπει να κλιμακώνονται σταδιακά αντί να αποκλιμακώνονται.
Ας έρθουμε όμως στα γεγονότα που σημάδεψαν τη δολοφονία του άτυχου μαθητή. Καταρχήν θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως το δίλημμα που τίθεται από επιτήδειους, με ποιους είσαι, με τους αστυνομικούς ή με τους κουκουλοφόρους είναι ψευτοδίλημμα.
Είναι ψευτοδίλημμα γιατί το ζήτημα δεν είναι, η κόντρα αστυνομικών –κουκουλοφόρων , το ζήτημα είναι αν σ αυτήν την αναταραχή που παρατηρείται μπορεί κανείς να εντοπίσει στοιχεία κοινωνικής εξέγερσης. Τα υπόλοιπα, οι κουκουλοφόροι δηλαδή, το πλιάτσικο, οι ζημιές, είναι στοιχεία που, δυστυχώς, συνοδεύουν τέτοιες εξεγέρσεις γιατί, ως γνωστόν, «ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται».
Ζούμε λοιπόν μία κοινωνική εξέγερση ή πρόκειται για μία απλή αναταραχή; Κατά τη στιγμή που γράφουμε δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τα σχετικά με τη διάρκεια των αντιδράσεων. Όσον αφορά, ωστόσο, στο στοιχείο της μαζικότητας, αυτό φαίνεται από τα γεγονότα να ενυπάρχει. Διαφαίνεται, δηλαδή, μια γενικότερη, πέραν της μαθητικής, κοινωνική έκρηξη. Η αύξηση του αριθμού των φτωχών, η υπερχρέωση και το άγχος της καθημερινότητας από τη μια, ο εύκολος πλουτισμός βασισμένος σε αθέμιτα μέσα από την άλλη, το άνοιγμα της ψαλίδας δηλαδή, μεταξύ δύο κοινωνικών τάξεων, οι πλούσιοι πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι -ενδεικτικό των υπανάπτυκτων χωρών- δημιουργούν προϋποθέσεις κοινωνικής έκρηξης και διατάραξης της κοινωνικής ειρήνης.
Σε κάθε περίπτωση πιστεύω πως τα πράγματα θ αλλάξουν με οποιοδήποτε τρόπο. Θα αλλάξουν γιατί «πιάσαμε» ή θα «πιάσουμε» πολύ σύντομα «πάτο». Πιάσαμε πάτο στην Παιδεία , στην Υγεία , στην ευθύνη, στην ηθική , στην ποιότητα της δημοκρατίας.
Σχόλια